اختلال بیش فعالی با کمبود توجه (ADHD) نوعی اختلال روانشناختی است که منجر به رفتارهای بیش فعالی و تکانشی بیش از حد طبیعی شود. همچنین افراد مبتلا به ADHD ممکن است در تمرکز کردن روی یک تکلیف واحد یا نشستن برای مدت طولانی دچار مشکل شوند. هم بزرگسالان و کودکان میتوانند بیش فعالی و نقص توجه داشته باشند.
علائم بیش فعالی و نقص توجه ADHD
طیف گسترده ای از رفتارها با ADHD یا همان بیش فعالی مرتبط است. برخی از رایج ترین نشانهها عبارتند از:
- مشکل در توجه به جزئیات یا تمرکز روی تکالیف
- فراموش کردن زیاد در مورد انجام کارها و تکالیف آینده
- به راحتی حواسشان پرت میشود
- جنب و جوش زیاد و بی قراری
- قطع کردن حرف دیگران و مشکلات ارتباطی
اگر شما یا فرزندتان مبتلا به بیش فعالی هستید، ممکن است برخی یا همه این علائم را داشته باشید. علائمیکه دارید به نوع ADHD شما بستگی دارد.
انواع ADHD
برای تشخیص بهتر بیش فعالی، انجمن روانپزشکان آمریکا این اختلال را به سه دسته یا نوع گروه بندی کرده است که شامل: غالبا بی توجه، غالباً بیش فعال و تکانشی و ترکیبی از هر دو هستند.
عمدتا بی توجه
همانطور که از نامش پیداست، افراد مبتلا به این نوع بیش فعالی در تمرکز، پایان کار و پیروی از دستورالعملها بسیار مشکل دارند. متخصصان همچنین فکر میکنند بسیاری از کودکان مبتلا به ADHD نوع بی توجه ممکن است به مرکز درمان بیش فعالی و بهترین دکتر بیش فعالی در تهران مراجعه نکنند و برعکس به مرکز درمان اختلال یادگیری مراجعه کنند.
نوع غالباً بیش فعال – تکانشی
افراد مبتلا به این نوع بیش فعالی در درجه اول رفتار بیش فعالی و تکانشی از خود نشان میدهند. این میتواند شامل تکان دادن، قطع کردن صحبت افراد و عدم توانایی در انتظار نوبت آنها باشد.
اگرچه عدم توجه در این نوع ADHD کمتر مورد توجه قرار میگیرد، اما افرادی که غالباً بیش فعالی از نوع تکانشگری دارند ممکن است در تمرکز روی کارها مشکل داشته باشند.
از نوع ترکیبی بیش فعال-تکانشی و بی توجه
این شایع ترین نوع بیش فعالی است. افراد مبتلا به این نوع ترکیبی از بیش فعالی علائم کم توجهی و بیش فعالی را نشان میدهند. این موارد شامل عدم توانایی در توجه، تمایل به تکانشگری و فعالیت و انرژی بیش از حد طبیعی است.
نوع بیش فعالی شما یا فرزندتان نحوه درمان آن را تعیین میکند. نوعی که دارید میتواند با گذشت زمان تغییر کند، بنابراین ممکن است درمان شما نیز تغییر کند.
شیوع بیش فعالی و نقص توجه در بزرگسالان
بیش از 60 درصد کودکان مبتلا به بیش فعالی و نقص توجه در بزرگسالی هم علائمیاز خود نشان میدهند. اما برای بسیاری از افراد، علائم بیش فعالی با افزایش سن کاهش مییابد یا کمتر میشود.
درمان بیش فعالی بزرگسالان
ADHD درمان نشده در بزرگسالان میتواند بر بسیاری از جنبههای زندگی تأثیر منفی بگذارد. علائمیمانند مشکل در مدیریت زمان، فراموشی و بی حوصلگی میتواند باعث ایجاد مشکلاتی در محل کار، خانه و انواع روابط شود.
ADHD در کودکان
از هر 10 کودک 5 تا 17 سال، یک نفر تشخیص ADHD را دریافت میکند و این یکی از رایج ترین اختلالات رشد عصبی در کودکان در ایالات متحده است.
برای کودکان دچار بیش فعالی به طور کلی با مشکلات در مدرسه همراه است. کودکان مبتلا به بیش فعالی اغلب در موفقیت در یک فضای کنترل شده در کلاس مشکل دارند.
پسران بیش از دو برابر دختران مشکلات بیش فعالی و نقص توجه را دارند. این ممکن است به این دلیل باشد که پسران تمایل به نشان دادن علائم برجسته بیش فعالی دارند. اگرچه برخی از دختران مبتلا به بیش فعالی ممکن است علائم کلاسیک بیش فعالی را داشته باشند، اما بسیاری از آنها این علائم را ندارند. در بسیاری از موارد، دختران مبتلا به ADHD ممکن است خیال پردازی مکرر کنند.
بسیاری از علائم ADHD میتواند رفتارهای معمول کودکی در سنین خاصی باشد، بنابراین دانستن اینکه چه چیزی مربوط به ADHD است و چه چیزهایی عادی است دشوار است.
چه عواملی باعث بیش فعالی میشود؟
علی رغم شایع بودن ADHD، پزشکان و محققان هنوز مطمئن نیستند که این بیماری چیست. اعتقاد بر این است که ریشه عصبی دارد. ژنتیک نیز ممکن است در این امر نقش داشته باشد.
SourceTrusted Source نشان میدهد که کاهش دوپامین عاملی در ADHD است. دوپامین یک ماده شیمیایی در مغز است که به انتقال سیگنالها از یک عصب به عصب دیگر کمک میکند و در ایجاد پاسخها و حرکات عاطفی نقش دارد. محققان هنوز در حال بررسی علل احتمالی ADHD مانند سیگار کشیدن در دوران بارداری هستند.
ارزیابی و تشخیص دقیق بیش فعالی و نقص توجه
هیچ تست واحدی وجود ندارد که بتواند تشخیص دهد که شما یا فرزندتان بیش فعال هستید، بر همین اساس گول ادعاهای برخی که میگویند adhd را با تست و یا دستگاه خاصی تشخیص میدهند را نخورید. بسیاری از پزشکان معتقدند تشخیص ADHD نمیتواند براساس یک آزمایش یا تست روانشناختی انجام شود.
برای تشخیص دقیق، پزشک علائم شما یا فرزندتان را در طی شش ماه گذشته ارزیابی میکند.
پزشک شما احتمالاً اطلاعاتی را از معلمان یا اعضای خانواده جمع آوری میکند و ممکن است از چک لیستها و مقیاسهای رتبه بندی برای بررسی علائم استفاده کند. روانشناس کودک همچنین یک معاینه بدنی برای بررسی سایر مشکلات سلامتی انجام میدهند.
اگر شک دارید که شما یا فرزندتان به ADHD مبتلا هستید، با یک روانشناس کودک بالینی وقت ارزیابی و تشخیص بگیرید.
درمان ADHD چیست؟
درمان بیش فعالی به طور معمول شامل درمانهای رفتاری، توانبخشی، دارو یا هر سه و همچنین مشاوره خانواده است.
در توانبخشی میتوان مهارتهای توجه و تمرکز که کودکان ADHD در آن مشکل دارند را بهبود بخشید.
نوع دیگر درمان، رفتار درمانی است. این روش درمانی میتواند به شما یا فرزندتان در یادگیری نحوه نظارت و مدیریت رفتار خود کمک کند.
وقتی با ADHD مواجه هستید، دارو نیز میتواند بسیار مفید باشد. داروهای بیش فعالی برای تحت تأثیر قرار دادن مواد شیمیایی مغز به گونه ای طراحی شده اند که شما را قادر میسازد انگیزهها و اقدامات خود را بهتر کنترل کنید.
همچنین در مشاوره خانواده، والدین میآموزند که چگونه رفتاری با کودکان بیش فعال خود داشته باشند.
داروهای ADHD
دو نوع اصلی از داروهایی که برای درمان بیش فعالی استفاده میشوند، محرکها و غیر محرکها هستند. محرکهای سیستم عصبی مرکزی (CNS) متداول ترین داروهای بیش فعالی هستند. این داروها با افزایش مقادیر شیمیایی مغز دوپامین و نوراپی نفرین کار میکنند.
نمونههایی از این داروها شامل متیل فنیدیت (ریتالین) و محرکهای مبتنی بر آمفتامین (Adderall) است.
اگر محرکها برای شما یا فرزندتان خوب عمل نکنند، یا اگر عوارض جانبی داشته باشند، ممکن است پزشک داروی غیر تحریکی را به شما پیشنهاد دهد. برخی از داروهای غیر تحریکی با افزایش سطح نوراپی نفرین در مغز کار میکنند.
این داروها شامل atomoxetine (استراترا) و برخی از داروهای ضد افسردگی مانند بوپروپیون (Wellbutrin) است.
داروهای بیش فعالی میتوانند فواید و عوارض جانبی زیادی داشته باشند. با مشورت با متخصصان ذهن آرا میتوانید درباره گزینههای دارویی برای بزرگسالان مبتلا به ADHD بیشتر بدانید.