در زبان انگلیسی به واسطه برخی خصوصیات گرامری مانند صرف نشدن افعال، استفاده گستردهتری از ضمایر میشود. در این مطلب سعی میکنیم به طور بسیار خلاصه به معرفی و بررسی انواع ضمایر در زبان انگلیسی بپردازیم:
1- ضمایر شخصی (personal pronouns)
ضمایر شخصی کلماتی هستند که در جمله جایگزین فاعل یا مفعول جمله میشوند تا از تکرار آن جلوگیری کنند. این ضمایر تا حدی مشابه معادلهای آنها در فارسی هستند (من، تو، او و …) با این تفاوت که در زبان انگلیسی با گروه متفاوت از ضمایر شخصی طرف خواهیم بود. در صورتی که ضمیر جایگزین فاعل جمله شود باید از ضمیر شخصی فاعلی (Subject personal pronoun) استفاده کرد و در صورتی که ضمیر جایگزین مفعول شود باید از ضمیر شخصی مفعولی (Object personal pronoun) استفاده کنیم.
تفاوت دیگر ضمایر شخصی انگلیسی با معادلهای فارسی آن وجود جنسیت در ضمایر سوم شخص مفرد است. در زبان انگلیسی برای ضمایر سوم شخص مفرد از سه ضمیر مجزا برای جنسیتهای مذکر، مونث و بدون جنسیت استفاده میشود.
2- ضمایر اشاره (demonstrative pronouns)
ضمایر اشاره در زبان انگلیسی تا حد زیادی مشابه ضمایر اشاره در فارسی هستند (این، آن، اینها، آنها). نحوه استفاده از ضمایر اشاره در انگلیسی تنها در مواردی بسیار محدود با معادلهای فارسی متفاوت است و از این رو میتوان به سادگی نحوه استفاده درست از این ضمایر در زبان انگلیسی را یاد گرفت.
3- ضمایر غیرشخصی (impersonal pronouns)
ضمایر غیر شخصی در انگلیسی ضمایری هستند که به طور مشخص به یک فرد یا گروهی از افراد اشاره نمیکنند. این ضمایر بیشتر برای اشاره به یک موقعیت کلی استفاده میشود. تا حدی مشابه نحوه استفاده از واژه “آدم” در جمله “آدم نباید اینجا سیگار بکشد.” در این جمله آدم به فرد خاصی اشاره نمیکند و به عنوان فاعل جمله برای نشان دادن یک موقعیت کلی استفاده شده است.
4- ضمایر ملکی (possessive pronouns)
زبان فارسی کلمات مجزای برای ضمایر ملکی ندارد. ما معمولا از ترکیب ضمیر شخصی به همراه واژه “مال” برای نشان دادن مالکیت استفاده میکنیم، مثلا “مال من، مال او، مال آنها”. در زبان انگلیسی برای نشان دادن این ارتباط از یک دسته مشخص از ضمایر به عنوان ضمایر ملکی استفاده میشود. ضمایر ملکی در زبان انگلیسی میتوانند به جای فاعل یا مفعول جمله قرار بگیرند.
5- ضمایر نامعین (indefinite pronouns)
از ضمایر نامعین در فارسی و انگلیسی برای اشاره به فرد، چیز یا گروهی از افراد و چیزها استفاده میشود که هویت آنها اهمیتی ندارد اما تعداد و ویژگیهای آنها مهم است. کلماتی مثل “کسی”، “چیزی”، “یکی”، “هیچچیز” و … در زبان فارسی در این دسته قرار میگیرند. ضمایر نامعین معمولا میتوانند هم نقش فاعل و هم نقش مفعول را در جمله داشته باشند.
6- ضمایر مصنوعی (dummy pronouns)
ضمایر مصنوعی در زبان انگلیسی معادل در فارسی ندارند. این ضمایر در واقع هیچ نقش معنایی در جمله ندارند. در زبان انگلیسی گاهی جمله به فاعل یا مفعول نیاز ندارد اما جای آن از نظر گرامری در جمله خالی است. در این موارد از ضمایر مصنوعی برای پرکردن این جایگاه گرامری استفاده میشود. واژه dummy به معنی مانکن هم به همین نقش اشاره میکند.
7- ضمایر انعکاسی (reflexive pronouns)
از ضمایر انعکاسی در فارسی و انگلیسی در شرایطی استفاده میشود که فاعل و مفعول جمله یکی باشند. این ضمایر کمک میکنند ابهام کمتری در جمله ایجاد شود. ضمایر مانند “خودم”، “خودت”، “خودش” و … به عنوان ضمایر انعکاسی در زبان فارسی مورد استفاده قرار میگیرند. در زبان انگلیسی به طور بسیار محدود از این ضمایر به عنوان ضمیر شخصی هم استفاده میشود، این کار معمولا در صحبتهای محترمانه صورت میگیرد.
8- ضمایر سوالی (interrogative pronouns)
ضمایر سوالی همانطور که از نامشان مشخص است برای پرسیدن سوال در مورد افراد و چیزها مورد استفاده قرار میگیرند. معنی این ضمایر در زبان فارسی و انگلیسی به نسبت مشابه است اما نحوه استفاده از آنها کمیمتفاوت است. در زبان انگلیسی پس از استفاده از هر کلمه سوالی باید بقیه جمله هم به شکل سوالی تغییر کند.
9- ضمایر متقابل (reciprocal pronouns)
از ضمایر متقابل برای نشان دادن یک رفتار دوطرفه و متقابل استفاده میشود. این ضمایر کمک میکنند توصیف بسیاری از شرایط متقابل بسیار کوتاهتر و سادهتر باشد. در زبان فارسی از واژه “همدیگر” یا “یکدیگر” به عنوان ضمیر متفاوت استفاده میشود. برای مثال جمله طولانی “علی به حسن نگاه کرد و حسن هم به علی نگاه کرد” با استفاده از ضمیر متقابل به شکل ساده و واضح “علی و حسن به همدیگر نگاه کردند” تغییر میکند.
10- ضمایر موصولی (relative pronouns)
ضمایر موصولی را میتوان تا حد زیادی متفاوت از ضمایر دیگر موجود در این لیست دانست. ضمایر موصولی کلماتی هستند که دو جملهواره را به هم متصل میکنند به شکلی که جملهوارهای که بعد از ضمیر موصولی آمده به صورت یک توصیف در مورد اسم پیش از این ضمیر شناخته شود. برای مثال به نحوه استفاده ضمیر موصولی “که” در این جمله دقت کنید: “من با مردی که به من نگاه کرد، صحبت کردم” جملهواره “به من نگاه کرد” را به اسم “مردی” متصل کرده و اطلاعات بیشتر در مورد آن داده است. زبان انگلیسی برخلاف فارسی به جای یک ضمیر موصولی از سه ضمیر برای افراد، چیزها و هردو استفاده میکند.