ازدواج عملی است که تاثیر زیادی در جامعه دارد. بنابراین، قوانین متعددی برای آن وضع شده است، همراه با شرایطی که باید رعایت شود تا ازدواج معتبر باشد.
برای مثال، توافق طرفین، رشد فکری و جنسی و تعیین مدت و مهریه در صورت ازدواج موقت. به شرایط خاص دیگری هم نیاز دارد تا بتوان گفت عقد ازدواج صحیح است.
از جمله امتناع از ازدواج با خویشاوندان نزدیک مانند مادر، پدر، خواهر، برادر، عمو، خاله و غیره، همچنین ازدواج با زن شوهردار. قوانین و مقررات هم مواردی را ممنوع اعلام کرده‌اند؛ به عنوان مثال، ازدواج با خواهر زن یا پدرشوهر.
ما در اینجا به بررسی امکان ازدواج با دو خواهر پرداخته و همچنین به احکام شرعی و قانونی این موضوع و اهمیت رضایت زنان در این نوع ازدواج می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
ازدواج با خواهر زن در احکام شرع
قانون مدنی در کشور ما، درباره ازدواج با دو خواهر، به احکام شرع اسلام وابسته است. در اسلام، ازدواج همزمان با دو خواهر، غیرقانونی و باطل است. این مقررات بر اساس مفاد آیه ۲۳ سوره نساء تبیین می‌شود.
«حرمت علیکم امهاتکم و بناتکم و اخواتکم و …؛ و ان تجمعوا بین الاختین الا ما قد سلف» یعنی: «(ازدواج با) مادرانتان، دخترانتان و خواهرانتان، بر شما حرام شد …؛ و اینکه جمع کنید بین دو خواهر، مگر آنچه که در گذشته، انجام گرفت»
آیه مذکور به‌طور صریح ازدواج با خواهران را حرام و غیرمجاز اعلام می‌کند. مفاد این آیه بر این تأکید دارد که ازدواج همزمان با دو خواهر، جز در مواردی که قبلاً رخ داده است، غیرمجاز است. بنابراین، ازدواج با خواهر زن، چه به صورت موقت و چه به صورت دائم از نظر اسلامی‌و شرعی، حرام و باطل است. اینکه خواهران رابطه نسبی با همدیگر داشته باشند یا خواهر رضاعی هستند، نیز تفاوتی در حکم مربوطه ایجاد نمی‌کند. در هر صورتی و به طور مطلق ازدواج همزمان با دو خواهر باطل است.
اینکه آیه اشاره به آنچه قبلا رخ داده، کرده است؛ منظور دوران جاهلیت و پیش از آمدن اسلام است. در آن زمان ازدواج هم زمان با دو خواهر مشکل شرعی نداشته، اما دین اسلام این قوانین را تغییر داده است.
همچنین آیه تاکید دارد که جمع بین دو خواهر ممنوع است، یعنی امکان ازدواج همزمان حتی اگر یکی دائم و دیگری موقت باشد، وجود ندارد. اما اگر یک خواهر را طلاق داد، می‌تواند با دیگری ازدواج کند.
حکم قانونی ازدواج همزمان با دو خواهر
از دیدگاه قوانین نیز، مردان مجاز به ازدواج همزمان با دو خواهر نیستند. ازدواج با برخی از اقارب، سببی یا نسبی، از منظر حقوقی کاملا ممنوع بوده و باید از انجام چنین عقدی پرهیز شود.
برای درک حکم قانونی ازدواج با دو خواهر، باید به ماده ۱۰۴۸ قانون مدنی رجوع کرد. این ماده به‌وضوح اعلام می‌کند که حتی در صورت ازدواج منقطع با دو خواهر، این عمل باطل است. در این ماده آمده است: «جمع بین دو خواهر، ممنوع است، اگرچه به عقد منقطع باشد.»
این حکم در قانون مدنی به‌صورت قطعی بیان شده و هیچ‌گونه استثناء یا شرطی برای آن در نظر گرفته نشده است. بنابراین، ازدواج همزمان با خواهرزن، تحت هر شرایطی ممنوع و باطل است. به عبارت دیگر، قانون باطل بودن ازدواج همزمان با دو خواهر را تأکید می‌کند، بدون توجه به اینکه رابطه آنها نسبی است یا رضاعی.
همچنین نوع عقد نکاح، چه دائم و چه موقت، باطل بودن آن عقد را تغییر نمی‌دهد. حتی اگر والدین دو خواهر از هم جدا شده باشند هم تاثیری در اعتبار قانونی و شرعی عقد نکاح با خواهر زن ندارد و این عمل به طور قانونی باطل است.
به عبارت دیگر، هم قانون مدنی و هم شرع، ازدواج همزمان با دو خواهر را غیرمجاز و باطل می‌دانند و امکان انجام چنین عقدی وجود ندارد. همانطور که گفته شد نوع رابطه و خویشاوندی آنها، ناتنی بودن یا رضاعی بودنشان نیز تغییری در حکم ایجاد نمی‌کند.
آیا ازدواج با خواهر زن همیشه ممنوع است؟
ممنوعیت ازدواج با خویشاوندان سببی در اسلام به دو نوع تقسیم می‌شود: ممنوعیت دائمی‌و موقت.
ازدواج با مادر زن یا پدر شوهر به‌طور دائمی‌ممنوع است. یعنی هنگامی‌که یک مرد با زنی ازدواج می‌کند یا زنی با مردی، مادرزن به مرد محرم و پدر شوهر به زن محرم می‌شود؛ این محرمیت برای همیشه و ابدی است. بنابراین، در صورت فوت یا جدایی، ازدواج با مادرزن و پدرشوهر امکان‌پذیر نیست.
اما بعضی از ممنوعیت‌ها به صورت موقتی است. ازدواج با دو خواهر نیز جزو این ممنوعیت‌های موقت است. به این معنا که ازدواج با خواهر همسر برای همیشه ممنوع نیست و در صورت فوت یا طلاق، ازدواج با آنها ممکن است. البته باید پس از گذشت مدت زمان مشخصی و بعد از طی کردن مراحل قانونی مرتبط باشد.
به عبارت دیگر در قانون مدنی، حکم ازدواج با دو خواهر اینگونه بیان شده که بعد از طلاق، این حکم اجرا نمی‌شود. به این معنا که مرد پس از طلاق، می‌تواند با خواهر زن خود ازدواج کند. اما اگر طلاق از نوع رجعی باشد، تا پایان مدت عده، ازدواج با خواهر زن، حکم ازدواج همزمان با خواهر زن را دارد و به‌طور قانونی ممنوع و باطل است.
مواردی که ازدواج با خواهر زن حرام ابدی می‌شود
در خصوص این پرسش که ازدواج موقت یا صیغه خواهر زن چه حکمی‌دارد؟ اگر در شرایط زیر انجام شده باشد، منجر به حرام ابدی رابطه آنها خواهد شد:
- زمانی که خواهر زن متاهل است
طبق قانون مدنی، اگر مرد با اطلاع یا بدون آگاهی از این وضعیت، اقدام به ازدواج با خواهر زن در دوران ازدواج یا عده طلاق و وفات شوهرش کند، این ازدواج حرام ابدی محسوب می‌شود.
همچنین در صورتی که خواهر زن، شوهردار بوده یا در دوران عده طلاق رجعی باشد و مرد با او رابطه غیرقانونی برقرار کند، این دو نیز به هم حرام ابدی می‌شوند.
- زمانی که خواهر زن مجرد است
در قوانین مدنی، ممنوعیت ازدواج همزمان با خواهر زن یا رابطه غیرقانونی با او در شرایط تجرد خواهرزن به طور صریح ذکر نشده است. اما به هرحال، ازدواج یا رابطه غیرقانونی با خواهرزن، ممنوع و حرام است. اما این ممنوعیت موجب دائمی‌شدن این حرام بودن نمی‌شود. از آنجایی در قانون و شرع این حکم به صورت صریح نیامده بهتر است به مراجع دینی رجوع کرد.
نقش رضایت زن در ازدواج با خواهر زن
در مورد حکم ازدواج با برادرزاده و خواهر زاده زن، قانونی وجود دارد که رضایت زن را برای صحت آن در نظر گرفته است. حال ممکن است این سوال پیش بیاید که اگر ازدواج با خواهر زن با رضایت خود زن صورت گرفته باشد، آیا ازدواج صحیح است؟ یعنی همان شرایط حکم فرما است؟
برای پاسخ به این سوال، به ماده 1048 قانون مدنی نیاز است. این ماده به‌طور روشن می‌گوید: «ازدواج همزمان با دو خواهر، حتی اگر به صورت منقطع باشد، ممنوع است.»
این ماده به طور صریح و مطلق، ممنوعیت ازدواج با خواهر زن را تأیید می‌کند، بدون اهمیت به اینکه زن مورد نظر رضایت داشته باشد یا نه. بنابراین، رضایت زن به ازدواج با خواهرش تأثیری در اعتبار این ازدواج ندارد و حتی با وجود رضایت او، ازدواج با خواهر زن همچنان ممنوع و باطل است.