بیماری کیست مویی یا سینوس مویی(Pilonidal disease)، یکی از رایج ترین بیماریهای حال حاضر است. این بیماری اغلب در مردان 20 تا 30 ساله مشاهده میشود و تقریبا در مردان 2 برابر شایع تر از زنان است. درمان‌های اولیه شامل نشستن در آب گرم، کمپرس گرم و آنتی بیوتیک است. با این حال، تنها را درمان این بیماری روشهای جراحی است. در ادامه به بررسی بیشتر این بیماری و انواع روشهای جراحی آن می‌پردازیم:
تنها راهکار برای درمان قطعی این عارضه، تخلیه سینوس با روشهای جراحی مثل لیزر و عمل باز و بسته است. انتخاب روش مناسب باید با درنظرگرفتن معایب و مزایای درمان، اندازه و میزان پیچیدگی کیست مویی انجام شود.
امروزه به دلیل خطر عود مجدد و عفونت، به ندرت از روش سنتی عمل جراحی کیست مویی برای درمان آن استفاده میشود، زیرا روش سرپایی لیزر با مزایای مختلفی جایگزین آن شده است. برای مشاهده مطلب کامل عمل سرپایی کیست مویی (سینوس پیلونیدال) یا جراحی باز و بسته می‌توانید به صفحه مربوطه مراجعه کنید.
کیست مویی چیست؟
کیست مویی ، حفره یا سوراخی است که زیر پوست اطراف کمر ایجاد میشود. حفره می‌تواند عمیق و یا سطحی باشد و یا با مو، عفونت و یا مواد زائد پر شود. این بیماری معمولاً در نزدیکی استخوان دنبالچه و کمی‌پایین از کمر تشکیل میشود. در گذشته تصور بر این بود که کیست مویی بیماری مادرزادی است اما در حال حاضر می‌دانند که این تصور کاملا اشتباه بوده است. این عارضه در اثر برگشت یا رشد مو در خلاف جهت طبیعی خود ایجاد میشود.
جراحی کیست مویی
جراحی کیست موییبرای جراحی این بیماری روشهای مختلفی وجود دارد. که در ادامه به بررسی چگونگی آنها و عوارض و مزایا هریک می‌پردازیم:
لیزر کیست مویی
در حال حاضر بهترین روش جراحی و درمان کیست مویی با لیزر است. در واقع لیزر یک روش جراحی است که به جای تیغ جراحی از نیرو و قدرت نور لیزر برای برش و تخلیه کیست مویی استفاده می‌کنند.
لیزر تحت بی حسی موضعی انجام میشود به این ترتیب با استفاده از نور لیزر توده کیست برش داده شده و تخلیه میشود. لیزر حین برش نه تنها از از آسیب به بافت‌های اطراف جلوگیری میکند، بلکه مانع خونریزی و درد خواهد شد.
مزایای لیزر عبارتند از:
- درمان سرپایی بدون نیاز به بیهوشی
- بدون درد و خونریزی
- پیشگیری از عوارضی مثل عفونت
- پیشگیری از اسکار جای زخم جراحی
- صرفه جویی در زمان و هزینه‌ها
برش و تخلیه
در صورتی که عفونت جزئی باشد و یا برای اولین بار جراحی کیست مویی انجام شود، ممکن است پزشک برش و درناژ توصیه کند. این روش فقط در ۵۰ درصد از موارد موفقیت آمیز است، یعنی بیمار بعد از طی مدتی کوتاه مجدداً مجبور به انجام جراحی خواهد بود. در این روش پزشک کیست را برش داده و تخلیه میکند.
یکی از مهمترین معایب این روش احتمال عفونت شدید است که به دنبال آن ممکن است بیمار علائمی‌مانند قرمزی، ترشحات عفونی و تب یا لرز را تجربه کند. این روش را می‌توان در مطب پزشک همراه بی حسی موضعی انجام داد.
جراحی کیست مویی به روش سنتی
در این روش که به ندرت توصیه میشود، باید به بیمارستان مراجعه کنید، تا جراحی تحت بیهوشی کامل انجام شود. در این روش پزشک کل کیست بافت‌های اطراف آن را تخلیه کرده و بر می‌دارد.
در صورتی که عفونت شدید باشد و یا بیمار قبلاً عمل برش و درناژ را انجام داده باشد، گزینه بعدی جراحی سنتی است.
برداشتن کیست پیلونیدال با جراحی باعث ایجاد اسکار (جای زخم جراحی) میشود. از دیگر عوارض این جراحی میتوانیم به این موارد اشاره کنیم؛
- عفونت شدید
- احتمال عود مجدد بیماری
- نیاز به بستری در بیمارستان
- دریافت داروی بیهوشی
- کبودی
- صرف زمان و هزینه بیشتر
در ضمن برای برداشتن کیست مویی به روش سنتی دو روش جراحی باز و بسته وجود دارد. در روش اول بعد از تخلیه کیست مویی را بدون بخیه رها می‌کنند تا از داخل به سمت خارج ترمیم شود، در روش دوم بعد از تخلیه زخم را بخیه می‌زنند.
اگر زخم باز رها شود، احتمال عفونت آن بیشتر است و اگر اگر بخیه زده شود احتمال عود مجدد بیماری بیشتر خواهد بود.
در جراحی سنتی زخم را پانسمان می‌کنند، مهم است که این پانسمان مرتباً حداقل یک بار در روز توسط یک شخص متخصص مثل پرستار جایگزین شود.
مدت زمان بهبودی پس از جراحی سنتی بسته به اندازه زخم بین ۱ تا ۳ ماه متغیر است. در این روش اکثر بیماران باید حداقل یک ماه را در منزل استراحت کرده و بعد از این مدت کارهای روزمره را از سر بگیرد. همچنین ممکن است در روند بهبودی کمی‌درد یا حساسیت داشته باشید که این موارد طبیعی است و رفع خواهد شد.
احتمال بازگشت کیست مویی چقدر است ؟
این سوال بستگی به روشی که با آن جراحی شده اید، دارد. اگر روش جراحی لیزر باشد احتمال عود مجدد کمتر از ۳ درصد است. اگر به روش درناژ جراحی کرده باشید حدود ۵۰ درصد و اگر به روش جراحی سنتی درمان شده باشید حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد احتمال بازگشت بیماری وجود دارد.
در این موارد کیست مجدد برمیگردد ناحیه مورد نظر عفونی شده و یا مو در محل برش رشد میکند.
علت کیست
علت دقیق برای ایجاد کیست مویی کشف نشده است. اما طی تحقیقات به عمل آمده مشخص شده است که این عارضه در اثر برگشت مو به داخل ایجاد شده و در مردان، افراد پرمو به خصوص با موهای ضخیم تر شایع تر است. در دیگر عواملی می‌تواند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند میتوانیم به این موارد اشاره کنیم :
- مرد بودن
- سابقه خانوادگی ابتلا به کیست
- زیاد نشستن
- استفاده از لباسهای تنگ یا الیاف مصنوعی
- عدم اصلاح موهای زائد
علائم و نشانه‌ها
از مهمترین علائم و نشانه‌های این بیماری میتوانیم به این موارد اشاره کنیم:
- درد و التهاب
- مشاهده توده ای برجسته پایین تر از کمر
- خارش و سوزش
- ترشحات عفونی
- بوی بد زخم
- قرمزی و عفونت
- تب ( در صورت عفونت شدید)
پیشگیری
چند راه برای جلوگیری از عود مجدد وجود دارد:
- دستورالعمل‌های پزشک خود را پس از جراحی به دقت دنبال کنید.
- ناحیه کیست را تمیز نگه دارید.
- موهای زائد این ناحیه را از بین ببرید. ترجیحا از لیزر موهای زائد استفاده کنید.
علائم عفونت بعد از عمل کیست مویی چیست؟
توجه به موقع به علائم عفونت بسیار اهمیت دارد. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر فوراً با پزشک معالج مشورت کنید:
- درد شدیدی که با مسکن هم تسکین نمی‌یابد.
- تورم، قرمزی و گرم شدن پوست اطراف زخم جراحی
- بالا رفتن دمای بدن
- بوی نامطبوع کیست
- ترشحات عفونی زخم
مراقبت‌های بعد از عمل کیست
رعایت نکات زیر می‌تواند به افزایش بهبودی زخم کمک کرده و از عود مجدد عارضه پیشگیری نماید:
- داروهای مسکن و آنتی بیوتیک را به طور کامل و مطابق با دستور پزشک مصرف کنید.
- پیاده روی و تحرک به افزایش سرعت بهبودی کمک میکند.
- نشستن طولانی مدت مضر است، بهتر است برای نشستن از بالش‌های دوناتی شکل کمک بگیرید.
- زدودن موهای زائد از عود مجدد بیماری پیشگیری میکند.
- تعویض مرتب پانسمان باید در مرکز بهداشتی به توسط شخص متخصص انجام شود.
- انجام فعالیت‌های سنگین و جابجایی اشیا حداقل برای دو ماه ممنوع است.
- هفته‌های اول پس از عمل،بهتر است از خوردن غذای چرب فست فود اجتناب کنید.
- در عوض غذاهایی مانند نان سبوس دار سوپ و خوراکی‌های غنی از فیبر بهترین انتخاب هستند.
- بیماران که به تازگی جراحی انجام دادند باید به پهلو و یا روی شکم بخوابند تا فشار کمتری به زخم وارد شود.