اضطراب در کودکان را می‌توان بزرگترین معضل و بیماری زندگی مدرن امروز نامید. اختلالی که بزرگ و کوچک نمی‌شناسد و خیلی زود خودش را به یکی از دغدغه‌های والدین امروزی که نگران اطفال خود هستند، بدل کرده است. والدینی که می‌خواهند هر کاری که از دستشان برمی‌آید انجام دهند تا کودکشان آرامش روحی و جسمی‌داشته باشد. از آنجا که بازی بخش عمده ای از فعالیت روزانه کودکان ما را به خود اختصاص می‌دهد، باید راهی پیدا کرد، که در حین بازی‌ها امکان کاهش اضطراب و استرس آنها به وجود آید. باید بازی‌هایی را انتخاب کنیم که علاوه بر این که یک بازی کاهش اضطراب کودک به حساب می‌آید به والدین کمک کند تا از افکار پنهان کودکان خود نیز آگاه شوند. د ر این مطلب قصد داریم به شما بازی‌هایی برای کاهش اضطراب کودکان معرفی کنیم تا با انجام آنها در منزل یا بیرون از منزل به حل مشکل استرس و اضطراب فرزندتان کمک کند.
مهم ترین عوارض استرس و اضطراب در کودکان
به طور کلی باید توجه داشت که استرس و اضطراب بر کودکان اثرات مخربی دارد و والدین مجبور به کاهش این استرس‌ها در محیط امن خانواده هستند. بازی کاهش استرس می‌تواند به اطفال ما کمک بسزایی در ساخت آینده ای بدون هیچ گرفتاری و دغدغه را هدیه نماید. در ادامه بازی کاهش استرس کودکان را به شما معرفی کرده و شرح مختصری از آنها برای شما خواهیم داد. ولی قبل از باید به عوازض مخرب استرس توجه داشت.
عدم تمرکز برای یادگیری
بسیاری از والدین می‌خواهند به فرزندان خود کمک کنند تا بهترین عملکرد را در یادگیر و فهم مطالب داشته باشند اما گاهی اوقات، چنان کودکان خود را تحت فشار بیش از حد قرار می‌دهند که کودک از یادگیری زده می‌شود و سپس مجبور به بازی کاهش استرس با آنها می‌شوند. از طرفی تحقیقات نشان می‌دهد که بیشتر دانش‌آموزان، روزانه خیلی بیشتر از استانداردها و میزان توان شان با تکالیف درسی روبرو می‌شوند. این موضوع در بلند مدت باعث می‌شود عوارض استرس در کودکان ظاهر شود.
قرار گرفتن تحت چنین تنش شدید و طولانی مدتی، باعث افزایش ترشح هورمون‌های استرس(مانند کورتیزول) در بدن کودکان می‌شود و می‌تواند باعث بروز اضطراب در کودکان شود. سطوح بالای این هورمون می‌تواند باعث کاهش یادگیری کودک و یا ایجاد مشکل در حافظه، توجه و تمرکز شود و رشد شناختی کودک را مختل کند. علائم ناشی از تاثیر استرس بر کودکان می‌تواند تا بزرگسالی ادامه داشته و باعث شکست‌های تحصیلی و کاهش اعتماد به نفس آنها شود. تمام این موارد به عنوان عوارض استرس در اطفال شناخته می‌شوند و ممکن است باعث بی‌علاقگی فرزند شما به یادگیری شوند. برای کم کردن استرس باید از بازی کاهش استرس استفاده کرد یا در سنین بالا از بهترین بازی فکری برای بزرگسالان استفاده نمود.
مشکلات شب و کابوس‌های شبانه
کابوس‌های گاه و بی‌گاه کودکان طبیعی ست و جای نگرانی نمی‌باشد. کودکانی که قوه تخیل بالایی دارند به طور حتم بیشتر از سایر کودکان خواب بد می‌بینند، اما اگر کودک شما به طور مکرر کابوس یا خواب بد دارد، ممکن است در طول روز، در حال تجربه نوعی استرس و اضطراب شدید باشد. همچنین کودکانی که در خواب راه می‌روند یا ترس‌های شبانه دارند نیز بیشتر در معرض کابوس هستند. حوادث آسیب‌زای بزرگ مثل تصادف، دزدی، از دست دادن یک عزیز، تجاوز و گروگان‌گیری، سیل و زلزله و اتفاقاتی از این قبیل که چه به صورت واقعی تجربه شده باشد و یا در خبرها به گوش اطفال برسد، نیز می‌توانند استرس شدیدی را تولید کنند.
اگر کودکی یکی از این رویدادهای آسیب‌زا را تجربه کرده باشد، ممکن است چند هفته یا چند ماه بعد در مورد آن کابوس ببیند. این رویدادهای آسیب‌زا یکی از بزرگترین عوارض استرس در کودکان است. گاهی برای کم کردن استرس کودکان باید از بازی کاهش استرس استفاده نمود و در صورتی که اضطراب شدیدی در کودک شما وجود دارد، باید از دکتر متخصص کمک گرفته شود.
اشتها و تغذیه
حتما شما هم متوجه شدید عادات غذایی بچه‌ها بعد از تماشای یک قسمت ترسناک یا یک انیمیشن یا انجام یک بازی خشن دچار تغییرات عمده ای می‌شود. کودکان در پاسخ به استرس دو نوع عکس العمل دارند، پرخوری یا بی‌اشتهایی! هر کدام از این موارد می‌تواند علل دیگری نیز داشته باشد، اما استرس، مهم‌ترین علت بی‌اشتهایی کودکان و یا چاقی آنها به شمار می‌رود. تشخیص زودهنگام علت این گونه معضلات، از تاثیر اضطراب بر روحیه کودکان، جلوگیری می‌کند. استرس مزمن در کودکان ممکن است الگوهای غذایی سالم در مغز را به غذاهای پرکالری تغییر دهد. در این صورت، گزینه‌های سالم‌تر از رژیم غذایی حذف می‌شوند. متخصصان این امر بیان می‌کنند کودکانی که استرس بالایی دارند ممکن است میوه و سبزیجات کمتر و غذاهای پرچرب و شیرین بیشتری مصرف کنند. شما می‌توانید با جایگزین کردن عادت‌های سالم مدیریت و مقابله با استرس، به جای عادت‌های غذایی نامناسب، این آسیب را کاهش دهید. برای کاهش فیزیکی این استرس‌ها هم باید آنها در محیط بازی کاهش استرس قرار دهید تا بتوانید از کودکان خود به نحو احسنت نگهداری کرده و آینده ای درخشان برای آنها بسازید.
پیدایش اختلالات روانی در یزرگسالی
فعال شدن طولانی مدت استرس در مغز کودکان باعث می‌شود، بستری مناسب برای بروز اختلالات روانی در بزرگسالی ایجاد شود. این موضوع می‌تواند احتمال تبدیل استرس و اضطراب را به بزهکاری‌های اجتماعی افزایش دهد. این اتفاق با علائم بدنی آشکار در فرزند شما اتفاق می‌افتد که آگاهی از آنها در روند اقدام زودهنگام برای درمان به شما کمک خواهد کرد. جالب است بدانید ظهور مشکلات اخلاق و رفتار، یکی از تاثیرات مهم استرس بر کودکان است. اطفالی که تحت استرس شدید بزرگ می‌شوند، مضطرب تر یا پرخاشگرتر هستند. مطالعات روانپزشکی و اطلاعات تجربی گسترده نشان می‌دهد که استرس شدید در کودکان می‌تواند باعث بروز بیماری‌های روانی در یزرگسالی شود. از جمله این موارد می‌توان اختلال جسمانی، توهم، اضطراب، اختلال وسواس فکری، افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه و اقدام به خودکشی را نام برد. اگر فردی در سن بالاتر به این عوارض دچار باشد باید از بهترین بازی‌های فکری برای بزرگسالان استفاده کرده تا بتواند بر استرس و اضطراب خود غلبه نماید.
علائم جسمی‌استرس در کودکان
- واکنش تهاجمی‌شدید به مسائل بی‌اهمیت یا کم اهمیت
- اختلال خواب مداوم مانند بی‌خوابی، شب ادراری، کابوس دیدن در خواب و توهم در بیداری
- کاهش اشتها و علاقه به خوردن خوراکی‌های جانبی نظیر چبپس، پفک و غیره
- سردرد، معده درد و تهوع
علائم عاطفی و رفتاری استرس در کودکان
- بی‌قراری، عصبانی بودن مداوم
- بروز ترس‌های جدید یا بازگشت ترس‌های گذشته
- تحریک‌پذیری بیش‌ازحد، نوسان خلقی، عدم پاسخ مناسب در برابر دیگران
- خودداری از رفتن به مدرسه یا مهمانی
در صورت بروز هر یک از علائمی‌که در بالا عنوان شد، به شما توصیه می‌کنیم، بلافاصله به روان درمان و یا روان پزشک مراجعه نمایید و با قرار دادن کودکان خود در محیط بازی کاهش استرس، آنها را از معضلات بعدی نجات دهید.
کاهش استرس کودک در جهان امروز
باید پذیرفت که دنیای امروز جهان پر اضطراب تری نسبت به چند نسل قبل می‌باشد. این اضطراب نه تنها ذهن والدین بلکه خود کودکان را درگیر خودش کرده است. از طرفی با ورود تکنولوژی به زندگی انسان خواه ناخواه مدل بازی‌کردن کودکان هم تغییراتی داشته است و از فعالیت‌های کاملاً فیزیکی به فعالیت‌های فکری و مجازی تبدیل شده است. در این میان بازی برای کاهش استرس کودکان یک راه مفید و بسیار موثر است. کودکان ممکن است ساعاتی از روز را مشغول بازی کردن با تلفن همراه یا تبلت باشند، بازی‌های موبایلی به شرطی که در رده سنی کودکان قرار بگیرند و با تایید مربیان و یا روانشناسان در اختیار آنها قرار گرفته باشد، برای آنها برای قرار گرفتن در محیط بازی کاهش استرس بسیار مفید است.
معرفی بازی‌های کاهش استرس کودکان
برای کم کردن اضطراب در کودکان حتی المقدور باید آنها در محیط‌های بازی کاهش استرس قرار دهید و یا به مکان‌هایی که بازی کاهش استرس کودکان را دارند، ببرید. با این کار می‌توانید در آینده فرزندی متعادل و عاری از هرگونه فوبیا و اضطراب داشته باشید.
بازی سطل آرامش و استرس
برای انجام این بازی کاهش استرس کودکان، باید دو ظرف هم اندازه انتخاب کنید به طوری که یکی از آنها رنگ مورد علاقه کودک باشد. روی آن ظرف بنویسید آرامش. ظرف دیگر را هم به رنگ تیره انتخاب کنید و روی آن بنویسید استرس. لیستی از موضوعاتی که ممکن است کودک شما با آن ها روبرو شده باشد را تهیه کنید و هر کدام را بر روی یک کاغذ بنویسید. می‌توانید هر بار موضوعات جدیدی را به این بازی اضافه کنید. حال از کودک بخواهید کاغذها را در دست بگیرد و پس از خواندن متن هر کارت آن را درون یکی از ظرفها بیندازد. این کار باعث می‌شود کودک با معضلات باعث استرس خود روبرو شود و بتواند آنها را دسته بندی کند. در مرحله بعدی می‌توانید محتویات ظرفها را همراه با کودک بررسی کنید و با انتخاب او، در رابطه با موضوع انتخابی با وی صحبت کرده و سعی در کم کردن استرس داشته باشید. این بازی برای کاهش اضطراب کودکان بسیار مفید است و علاوه بر آن به شما در شناخت بیشتر کودکتان کمک می‌کند.
گل بازی
تقریبا همه ما در کودکی خداق تجربه یک بار گل بازی را داریم. اگر شما هم تجربه گِل بازی داشته باشید حتماً تایید می‌کنید که حرکت دست در گِل چقدر باعث ایجاد آرامش و کاهش استرس کودکان می‌شود. درواقع این بازی برای کاهش اضطرای و استرس کودکان بسیار مفید می‌باشد. شما می‌توانید خک رسرا از گلفروشی‌ها تهیه کنیدو باانتخاب یک مکان مناسب اقدام به گل بازی با کودک خود نمایید. آب را به مقدار مناسب با خاک مخلوط کنید تا یک خمیر سفت به دست بیاید. بهتر است خودتان هم در این بازی با کودک همراه باشید. از کودک بخواهید با گِل چیزهای مختلف بسازد. در پایان بازی می‌توانید چند تا از عدد از ساخته‌های کودک را در معرض نور خورشید قرار دهید یا در فِر بگذارید تا خشک شوند و به عنوان کاردستی در اتاق وی قرار دهید. اگر توجه کرده باشید از ابتدا به شما گفتیم باید محیط بازی کاهش استرس برای کودکان خود بیابید، این محیط می‌تواند حمام و یا حتی زمین کنار خانه شما و هر جای دیگر باشد.
چسباندن تصاویر به دیوار
درگیرشدن ذهن به یک فعالیت هنری و یا تزئینی می‌تواند استرس را به راحتی از کودک دور کند. برای انجام این بازی و برای کاهش استرس کودکان، چند مجله که تصاویر کارتونی یا مورد علاقه کودک در آن ها وجود دارد را انتخاب کنید یا تصاویری را که کودک دوست دارد پرینت کنید و با یک قیچی کوچک در اختیار وی قرار دهید. در ابتدا باید به او آموزش دهید که چگونه اطراف تصاویر را قیچی کند. سپس از او بخواهید تصاویر بریده شده را روی دیوار به طور منظم بچسباند. این فعالیت در عین اینکه جسم کودک را به صورت فیزیکی درگیر می‌کند باعث می‌شود ذهن کودک از عوامل استرس زا فاصله گرفته و بر روی انتخاب عکس، قیچی کردن و چسباندن تصاویر تمرکز کند.
برای جذاب تر شدن این بازی و کاهش استرس کودکان خود می‌توانید از آنها بخواهید با تصاویری که انتخاب می‌کنند و بر روی دیوار می‌چسبانند یک داستان بسازند. این بازی با وجود سادگی در کاهش احساس استرس در کودکان مفید است زیرا به طور کلی فعالیت‌های هنری نقش موثری در کاهش استرس کودکان دارند.
یازی با رنگ‌ها
یکی از بازی‌هایی که امروزه برای کاهش استرس کودکان، از طرف روانپزشکان توصیه می‌شود، بازی آبرنگ است. این بازی در هر خانهای قابل انجام است و این امکان را به کودکان می‌دهد تا در کنار والدین این بازی را انجام دهند. هر یک از والدین می‌توانند با کودک خود و آبرنگ و مداد شمعی و دیگر وسائل رنگ آمیزی به حمام رفته و کل محیط حمام را در اختیار کودک قرار دهند. این بازی کاهش استرس کودکان، باعث می‌شود که خود را مالک فضای حمام بدانند. حالا به او اجازه دهید هر کجای محیط را که علاقه دارد، رنگ کند، نقاشی بکشد و به طور کل هر کاری می‌خواهد در این محیط انجام دهد. این بازی باعث می‌شود که اولا فعالیت ذهنی و فیزیکی کودک زیاد شده و بتواند بر استرس خود غلبه نماید و ثانیا هر زمان که احساس استرس یا اضطراب نماید، محیطی را برای تخلیه و درمان خود داشته باشد. بهتر است که شما هم به کوچکترین حرف یا صحبتی با وی همراه شوید و با کودک خود در این بازی سهیم باشید. این یکی از بهترین بازی‌های کاهش استرس بزرگسالان نیز می‌باشد. اگر شما هم دارای استرس هستید با کودک خود به بازی بپردازید.
خاطره نویسی
باید توجه داشت که پس از فهمیدن استرس کودکان خود باید برای درمان آن به بازی کاهش استرس روی بیاوریم. یکی از این بازی‌ها نوشتن خاطرات خوب قدیم و یا جدید کودک شما می‌باشد. در صورتی که کودک شما به مدرسه می‌رود از او بخواهید که خاطرات فلان مسافرت و یا فلان مهمانی و یا پارک که به او خوش گذشته است را بنویسد. اگر هم به مدرسه نمی‌رود به او بگویید که خاطرات خوب خود را برای شما تعریف کند و شما اقدام به نوشتن نمایید.
در وهله اول این کار باعث درگیر شدن ذهن کودک به خاطرات خوی گذشته می‌باشد و با تکرار آن می‌تواند زمان زیادی را تخیل آن خاطره بپردازد. پس از این که تخیل پردازی تمام شد و این کار به اتمام رسید، حالا زمان آن است که این خاطره را مثل یک داستان پروبال داده و مجددا برای وی بازگو کنید، تا کودک یا کودکان ما دوباره در محیط بازی کاهش استرس قرار گیرند. به این ترتیب روزها می‌توانید از این موضوع استفاده کنید و در صورتی که این موضوع کهنه شد، دوباره از دیگر خاطرات خوب وی استفاده کرده و محیط بازی ککاهش استرس کودکان را فراهم نمایید.