سرکلاژ دهانه رحم یک روش جراحی است که برای کمک به زنان بارداری که در معرض خطر زایمان زودرس یا سقط جنین هستند، انجام می‌شود. این روش شامل دوختن دهانه رحم با بخیه‌های قوی است تا از باز شدن زودهنگام آن در دوران بارداری جلوگیری کند. در این مقاله، به طور کامل بررسی خواهیم کرد که سرکلاژ برای چه کسانی مناسب است، چگونه انجام می‌شود، چه خطرات و مزایایی دارد و چه مراقبت‌هایی پس از آن لازم است.
سرکلاژ چیست؟
سرکلاژ یک روش جراحی کوتاه و کم تهاجمی‌است که معمولاً تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی‌انجام می‌شود. در این روش، پزشک متخصص دهانه رحم را با نخ‌های مخصوصی می‌بندد تا فشار ناشی از رشد جنین باعث باز شدن زودهنگام آن نشود. این کار به کاهش خطر زایمان زودرس و سقط جنین در زنان باردار کمک می‌کند.
چرا برخی زنان به سرکلاژ نیاز دارند؟
سرکلاژ معمولاً برای زنانی توصیه می‌شود که دچار نارسایی دهانه رحم هستند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که دهانه رحم قادر به تحمل فشار بارداری نبوده و بدون درد یا انقباضات زایمانی، به تدریج باز می‌شود. برخی از دلایلی که باعث نارسایی دهانه رحم می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
- سابقه سقط‌های مکرر در سه ماهه دوم بارداری
- زایمان زودرس در بارداری‌های قبلی
- دهانه رحم کوتاه تر از ۲۵ میلی متر در سونوگرافی بارداری
- نقایص مادرزادی رحم یا مشکلات ساختاری دهانه رحم
- سابقه انجام جراحی‌های دهانه رحم مانند کونیزاسیون یا برداشتن زائده‌های غیرطبیعی
- آسیب به دهانه رحم در اثر زایمان‌های قبلی یا سقط‌های قبلی
- نارسایی دهانه رحم ناشی از مشکلات ژنتیکی یا هورمونی
چه زمانی سرکلاژ انجام می‌شود؟
زمان انجام سرکلاژ به وضعیت بیمار و شرایط بارداری بستگی دارد. به طور معمول، این روش در هفته‌های ۱۲ تا ۲۴ بارداری انجام می‌شود. انجام این عمل پس از هفته ۲۴ بارداری کمتر توصیه می‌شود، زیرا احتمال ایجاد عفونت یا تحریک زایمان زودرس افزایش می‌یابد. با این حال، در برخی موارد اورژانسی، پزشک ممکن است پس از این هفته‌ها نیز تصمیم به انجام سرکلاژ بگیرد.
انواع سرکلاژ دهانه رحم
سرکلاژ دهانه رحم به سه روش اصلی انجام می‌شود:
- سرکلاژ ترانس واژینال (Transvaginal Cervical Cerclage – TVC): این روش رایج ترین نوع سرکلاژ است که از طریق واژن انجام می‌شود. در این روش، پزشک دهانه رحم را با استفاده از بخیه‌های مخصوص می‌بندد تا از باز شدن زودرس آن جلوگیری کند.
- سرکلاژ ترانس شکمی (Transabdominal Cervical Cerclage – TAC): در صورتی که روش واژینال امکان پذیر نباشد یا در مواردی که بیمار سابقه نارسایی شدید دهانه رحم دارد، از روش شکمی‌استفاده می‌شود. در این روش، بخیه‌ها از طریق یک برش کوچک روی شکم زده می‌شوند.
- سرکلاژ اورژانسی (Rescue Cerclage): این روش در مواردی انجام می‌شود که دهانه رحم به طور ناگهانی باز شده است و پزشک برای جلوگیری از زایمان زودرس اقدام فوری می‌کند.
مزایای سرکلاژ دهانه رحم
سرکلاژ در بسیاری از موارد می‌تواند از زایمان زودرس جلوگیری کند و شانس ادامه بارداری تا زمان مناسب برای زایمان را افزایش دهد. مهم ترین مزایای این روش عبارتند از:
- افزایش احتمال حفظ بارداری تا هفته‌های پایانی
- کاهش خطر سقط جنین ناشی از نارسایی دهانه رحم
- پیشگیری از زایمان زودرس در زنان پرخطر
- امکان زایمان طبیعی پس از برداشتن بخیه‌ها در زمان مناسب
خطرات و عوارض احتمالی سرکلاژ
اگرچه سرکلاژ یک روش ایمن است، اما مانند هر عمل جراحی دیگری، ممکن است با خطرات و عوارضی همراه باشد. برخی از این عوارض شامل موارد زیر هستند:
- خونریزی یا لکه بینی پس از جراحی
- عفونت دهانه رحم یا کیسه آب جنین
- پارگی کیسه آب و نشت مایع آمنیوتیک
- تحریک انقباضات رحمی‌و احتمال زایمان زودرس
- واکنش آلرژیک به مواد بی حسی یا بخیه‌ها
- آسیب به دهانه رحم در هنگام زایمان طبیعی
مراقبت‌های بعد از سرکلاژ
پس از انجام سرکلاژ، رعایت برخی نکات می‌تواند به کاهش عوارض و افزایش موفقیت این روش کمک کند. مهم ترین مراقبت‌های پس از سرکلاژ عبارتند از:
- استراحت نسبی و پرهیز از فعالیت‌های سنگین
- خودداری از رابطه جنسی تا زمان تایید پزشک
- مصرف داروهای تجویز شده برای کاهش احتمال انقباضات رحمی
- پیگیری‌های منظم با سونوگرافی و معاینات پزشکی
- مراجعه فوری به پزشک در صورت مشاهده خونریزی شدید، درد غیرطبیعی یا نشت مایع آمنیوتیک
چه کسانی نباید سرکلاژ انجام دهند؟
در برخی شرایط، انجام سرکلاژ توصیه نمی‌شود و ممکن است برای مادر و جنین خطرناک باشد. برخی از مواردی که سرکلاژ منع شده است، عبارتند از:
- عفونت فعال در رحم یا واژن
- پارگی کیسه آب یا نشت مایع آمنیوتیک
- انقباضات زایمانی و دهانه رحم کاملاً باز شده
- نقص‌های جنینی که باعث ناسازگاری با زندگی می‌شوند
- خونریزی شدید و غیرقابل کنترل
سرکلاژ چقدر موفقیت آمیز است؟
موفقیت سرکلاژ به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله زمان انجام آن، شرایط بیمار و میزان پیشرفت نارسایی دهانه رحم. در اغلب موارد، این روش حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد موفقیت آمیز است و به مادران کمک می‌کند تا بارداری خود را تا هفته‌های ایمن ادامه دهند.
سرکلاژ دهانه رحم یک روش ایمن و مؤثر برای زنانی است که در معرض خطر زایمان زودرس قرار دارند. این روش معمولاً برای زنان با سابقه نارسایی دهانه رحم، زایمان‌های زودرس قبلی یا کوتاه بودن دهانه رحم توصیه می‌شود.
با این حال، تصمیم برای انجام این عمل باید با مشورت پزشک متخصص و بررسی دقیق شرایط بارداری گرفته شود. مراقبت‌های پس از سرکلاژ و پیگیری‌های پزشکی نقش مهمی‌در موفقیت این روش دارند و می‌توانند به حفظ بارداری تا زمان مناسب برای زایمان کمک کنند.