پولکادات Polkadot در واقع یک پروتکل بلاکچین است که برای پشتیبانی از زنجیرههای اختصاصی یا زنجیرههای موازی/پاراچین (Parachain) طراحی شده است.
پولکادات را پاریتی تکنولوژی (Parity Technologies) به مدیریت گاوین وود و جوتا استاینر، دو مدیر اجرایی پیشین اتریوم، ایجاد کرد. بنیاد web3 ، به عنوان یک سازمان مرتبط به این مجموعه، این پروژه را حمایت میکند. سرمایهگذاری، امور حقوقی، تحقیقات و همکاریها نیز جز مسئولیتهای این موسسه است.
پاریتی از سال 2015 آغاز به کار کرد. آنها در ابتدا، بر روی نرم افزار نود (node) برای اتریوم به نام پاریتی اتریوم آغاز به کار کردند و به تدریج آن را به پایان رساندند.پس از آن بر پولکادات و پروژهای مرتبط با آن به نام سابستریت (substrate) تمرکز کردند.
این شرکت در نوامبر 2017 شروع به توسعه پروژه جدید کرد، و در آن زمان برنامهنویسان اولین کد را بر روی گیتهاب ( منتشر کردند.
این شرکت در اواسط سال 2018 دو اثبات مفهوم را شروع کرد و اولین پاراچین پولکادات در ژوئن 2018 آغاز به کار کرد. پولکادات در می2018 «مرحله» اولیه را آغاز کرد و انتقال توکنها از اوت 2020 ممکن شد.
در سپتامبر 2020، اولین ریلی چین (Relay Chain)، زنجیره مرکزی شبکه پولکادات، هنوز فعال نشده بود و مزایدههای زنجیرهای (chain auctions) نیز همچنان وجود نداشت.
مزایای پولکادات چیست؟
همانطور که در بالا به این موضوع اشاره کردیم، پولکادات برای پشتیبانی چندین زنجیره طراحی شده است. در واقع پولکادات یک بلاکچین منزوی نیست و این رویکرد پولکادات مزایای فراوانی دارد:
مقیاسپذیری:
بلاکچینهای منزوی تنها این قابلیت را دارند ترافیک محدودی را پردازش کنند. پولکادات یک شبکه چند زنجیرهای چند قسمتی است، به این معنا که میتواند چندین تراکنش را بر زنجیرههای متعددی به صورت موازی پردازش کند و به این شکل گلوگاههایی را که در شبکههایی که تراکنشها را یک به یک بررسی میکنند را حذف کند.
پولکادات بلاکچینهای متعددی را از طریق شاردینگ (sharding) یا همان تکنیک قسمتبندی پایگاه داده، پشتیبانی میکند. این موضوع به تراکنشها اجازه میدهد تا به طور موثر و موازی پردازش شوند.
قابلیت همکاری:
شبکهها و اپلیکیشنهای پولکادات میتوانند مانند اپها و گوشیهای هوشمند اطلاعات و کارکردها را به اشتراک بگذارند. آنها این کار را بدون نیاز به تامینکنندگان سرویسهای متمرکز که کنشهای مشکوک بر روی داده دارند انجام میدهند . برخلاف شبکههای پیشین که بیشتر به عنوان محیط مستقل کارکرد داشتند، پولکادات تعاملهای متقابل و ارتباطات بین زنجیرهای را ارائه میکند. این موضوع پنجره ای بر سرویسهای جدید نوآورانه باز میکند و به کاربران اجازه میدهد تا اطلاعات را بین زنجیرهها انتقال دهند. برای مثال، زنجیرهای که خدمات مالی ارائه میدهد میتواند با یک شبکه دیگر که به دادههای دنیای حقیقی دسترسی دارد، مانند زنجیره اورکل، تعامل ایجاد کند.
در نهایت، اطلاعات و کارکردهای متعدد پاراچینهای پولکادات را میتوان با وجود طراحی تعاملپذیر و سازگاری این شبکه بین زنجیرهها به اشتراک گذاشت.
تخصص:
هر پاراچین پولکادات میتواند برای یک مورد استفاده یا کاربرد خاص سازگار شود.
ارتقا بدون انشعاب (fork):
مانند دیگر نرمافزارها، بلاکچینها برای این که در طول زمان مرتبط بمانند و پیشرفت کنند نیاز به ارتقا دارند. اما ارتقا زنجیرههای قراردادی نیاز به چیز دارد کههارد فورک (جدایی زنجیرهای از بلوکها از زنجیره بلوکی) نامیده میشود. این پدیده دو تاریخچه جدا برای دو تراکنش ایجاد میکند به این شکل که یک تشکل (community) را به دو بخش تقسیم کند و بیشتر مواقع ماهها زمان میبرد. پولکادات ارتقا بدون انشعاب را میسر کرده و این قابلیت به بلاکچینها اجازه میدهد تا با تکنولوژی بهتری که در دسترس قرار گرفته است به آسانی خود را تطبیق دهند و متحول کنند.
در نتیجه، پولکادات میتواند بدون انشعابهارد فورک که بسیار زمانبر است، ارتقا پیدا کند. در نتیجه میتوان ویژگیهای جدید را بدون واسازی کل شبکه به آن اضافه کرد.
سابستریت (substrate) و پاراچینها (parachains)
هر زنجیره روی پولکادات پاراچین نامیده میشود. توسعهدهندگان میتوانند پاراچین خود را با سابستریت،چارچوبی برای ساختن بلاکچینها، ایجاد کنند.
همچنین امکان اداره بلاکچینهایی که با سابستریت ایجاد شده اند بدون عضویت در شبکه پلکادادت نیز وجود دارد. تنها کاری که پولکادات انجام میدهد این است که برای زنجیرههای مبتنی بر سابستریت قابلیت همکاری، اجماع، امنیت، و دیگر خدمات را فراهم میکند.
پاراچینها میتوانند ویژگیهای بسیاری بلاکچینهای دیگر را نیز پشتیبانی کنند. این ویژگیها شامل قراردادهای هوشمند (اتریوم)، اسنارکهای زد کا (ZK-snarks) یا سیستمهای بدون نیاز به اعتماد (Zcash)، و خروجی خرج نشده تراکنش یا UTXO (بیت کوین) است. این ویژگیها بخش بنیادین پولکادات نیستند بلکه میتوان آنها را به پاراچینها اضافه کردو یا از آنها حذفشان کرد.
همچنین توسعهدهندگان میتوانند که قابلیتهای دیگر پاراچینها را نیز فراخوانی کنند.
موارد استفاده مختلفی از پاراچینهای پولکادات وجود دارد که شامل زنجیرههای تراکنش ، زنجیرههای اوراکل oracle (یک منبع داده که به عنوان یک پل ارتباطی بین قراردادهای هوشمند و دیگر منابع خارجی مورد استفاده قرار میگیرد)، زنجیرههای هویتی، زنجیرههای ذخیره فایل، زنجیرههای گزینش داده (data curation)، زنجیرههای اینترنت اشیا (IoT)، زنجیرههای مالی و زنجیرههای خصوصی است.
بیش از 25 پروژه در حال حاضر در پولکادات در حال ساخت است که شامل چین لینک (Chainlink) و اوشن پروتکل (Ocean Protocol) است.
دیگر زیرساختها
پاراچینها تنها یکی از اجزای متعددی به حساب میآیند که شبکه پولکادات را میسازند. دیگر اجزای آن عبارتند از:
ریلی چین (Relay Chain): آنها اصلیترینهاب ارتباطی بین پاراچینها و ستون فقرات پولکادات به حساب میآیند.
پاراچینها (parachain): بلاکچینهای مستقلی که بر روی ریلی چینها کار میکنند و و اوراق قرضه و ضمانت آنها توسط مزایده ها تامین میشود.
پاراتردزها (parathreads): یک جانشین سبکتر پاراچین برای توسعهدهندگانی که فقط قصد امتحان پولکادات را دارند. پاراترزدها از مدل pay-as-you-go یا همان پرداخت به میزان استفاده تبعیت میکنند.
پل (bridge): ماژولها و قرارادهایی است که به دیگر بلاکچینها مانند بیتکوین و اتریوم متصل میشود.
بازیگران یا عملکنندگان متعدد دیگری نیز در شبکه پولکادات وجود دارند که به عملیاتی شدن بلاکچین کمک میکنند:
اعتبارسنجها (validator): بر روی توکنهای دات شرط بندی میکنند، و از تلفیقکننده (Collator) و یا شرکت دراجماع برای اثبات این اعتبارسنجی استفاده میکنند.
گزینشگران (nominators) : بر روی توکنهای دات شرطبندی میکنند و ریلی چین را با انتخاب اعتبارسنجهای معتبر امن میکنند.
تلفیقکنندگان (collators) : تراکنشها را جمع میکنند و برای اعتبارسنجها ایجاد اثبات میکنند.
ناظران/فیشرمن :(fishermen) کسانی که شبکه را زیر نظر دارند و عملیات خرابکارانه را گزارش میکنند.
توکن دات DOT چیست ؟
در سال 2017، پولکادات با فروش توکن در جریان عرضه اولیه سکه (توکن) حدود 140 میلیون دلار درآمد داشت. پولکادات همچنین دو فروش خصوصی در سال 2019 و 2020 برگزار کرد و حدود 100 میلیون دلار در این دو فروش درآمد کسب کرد.
در کنار معاملات مالی پایه، توکن دات سه فایده اصلی دارد: حاکمیت (governance)، استیکینگ (Staking) و پیوستگی (Bonding)
حاکمیت (governance):
تشکلهایی که بر روی پولکادات وجود دارند بر روی شبکههای خود را آنطور که متناسب میبینند حاکماند. همچنین به طور کلی سهام شفافی در آینده حاکمیت شبکه پولکادات دارند. تیمها میتوانند حاکمیت بلاکچین خود را برای بهرهوری بیشتر بر اساس نیازشان تطبیق دهند. همچنین میتوانند ایدههای جدید خود را امتحان کنند یا برای کاراندازی سریعتر، ماژولهای پیشساخته را به داخل مبادله کنند. مدل حاکمیت بلاکچین حتی میتواند با توجه به تغییر نیازها و شرایط در طول زمان کاملتر شود و ارتقا یابد.
دارندگان توکن پولکادات کنترل کامل بر روی پروتکل دارند. تمامیمزایایی که در دیگر پلتفرمها مختص ماینرها یا همان استخراجکنندگان است، به شرکتکنندگان ریلی چین (دارندگان دات) نیز ارائه میشود.
استیکینگ (Staking) :
نظریه بازی (game theory) به دارندگان توکن این انگیزه را میدهد که رو راست باشند. بازیگران خوب در این مکانیزم جایزه میگیرند در حالیکه بازیگران بد سهمشان را در شبکه از دست میدهند. این ساز و کار باعث میشود که شبکه ایمن بماند.
پیوستگی (Bonding):
پاراچینهای جدید با توکنهای پیوستگی اضافه میشوند. با از بین بردن توکنهای پیوسته پاراچینهای از دور خارج شده یا پاراچینهای بیمصرف از بین میروند. این نوعی از اثبات سهام یا Proof of Stake به حساب میآید.
مواجهه با رقابت
حداقل دو بلاکچین موجود را میتوان به عنوان رقیب پولکادات به حساب آورد. کازمس (Cosmos) و اتریوم 2.0.
کازمس که در مارچ 2020 ظاهر شد قصد دارد که مانند پولکادات شبکهای از زنجیرهها به وجود بیاورد. اما به هر حال تفاوتهای تکنیکی در پلتفرم آنها وجود دارد.
اگر پولکادات درست کار کند، رویکرد آن مدلی بیشتر همکارانه است و امنیت مشترکتری را ارائه میکند.
ویژگیهای اتریوم 2.0 نیز با آنچه درپولکادات دیده میشود قابل مقایسه است. هر دو بلاکچینها بر شاردینگ (sharding) یا زنجیرههای متفاوت برای مقاصد متفاوت تکیه میکنند. اما این بار نیز چند تفاوت تکنیکی وجود دارد: پولکادات ادعا میکند که رویکردش دسترسی و اعتبار بهتری را ارائه میکند و این که میتواند با تعداد کمتر اعتبارسنجها در هر شارد کار کند.
پولکادات همچنین با تزوس Tezos نیز قابل مقایسه است. تزوس نیز برای پشتیبانی ارتقا بدونهارد فورک (hard fork) طراحی شده اما جز این بین این دو پلتفرم شباهت اندکی وجود دارد.
جمع بندی
با درک بیشتر تیمها از فواید و کارآمدی پولکادات در پروژههایشان روز به روز اکوسیستم پولکادات بزرگتر و نیرومندتر میشود. در قیاس با شبکههای قبلی، پولکادات با طراحی منحصر به فرد احتمالات بیشتری برای نوآوری و تکرار منعطف (flexible iteration) برای پروژهها ایجاد میکند. با جمع کردن زنجیرههای اختصاصی متعدد در قالب یک شبکه قابل قیاس، پولکادات به تکنولوژی بلاکچین این امکان را میدهد تا توان بالقوه خود را برای موارد استفاده دنیای واقعی به بالفعل تبدیل کند. به این شکل که باعث ارتقای بازارهای جدید شود و راه را برای اقتصاد غیر متمرکز آینده باز کند.
پولکادات یک پروژه نوید بخش است. از آنجایی که توسعه دهندگان بسیاری از اپلیکیشنها به دنبال راههایی برای رسیدن به مخاطب بیشتر هستند و با وجود بلاکچینهای متفاوت، این پلتفرم میتواند بیش از دیگر بلاکچینها مفید واقع شود.
موقعیت بالای توکن دات موضوعی است که ممکن است به شهرت پروژه کمک کند.